فرایند مواجهه با اهدای عضو در خانواده بیماران مرگ مغزی و طراحی مدل پرستاری

مقدمه: بسیاری از ابعاد مواجهه خانواده بیماران مرگ مغزی با درخواست اهدای عضو، بدلیل ماهیت زمینه ای و پیچیده آن، ناشناخته و مبهم است. لذا با توجه به درگیری و تعامل مستقیم پرستاران با این خانواده ها، بایستی مطالعاتی جهت واضح سازی ابعاد مختلف این پدیده و بر مبنای آن طراحی مدل ها و راهبردهایی برای کمک به خانواده در گذر از این موقعیت دشوار انجام شود. هدف از انجام این مطالعه؛ تبیین مواجهه با اهدای عضو و طراحی مدل پرستاری در خانواده بیماران مرگ مغزی می باشد. روش: این مطالعه با رویکرد کیفی و با تمرکز بر نظریه زمینه ای انجام شده است. جمع آوری داده ها ابتدا بصورت هدفمند از آبان ماه 1387 در مرکز پیوند اعضای دانشگاه علوم پزشکی مشهد آغاز شد و بصورت نظری از طریق 38 مصاحبه بدون ساختار و عمیق با 14 خانواده رضایت داده و 12خانواده رضایت نداده به اهدای عضو و نیز مشاهده و یادداشت های عرصه تا مرحله اشباع نظری- اردیبهشت 1390- ادامه یافت. تحلیل به روش مقایسه همزمان با رویکرد گلیزر (کدگذاری زمینه ای و نظری) انجام شد. بعد از ظهور نظریه مرتبط با مطالعه، مدل پرستاری از خانواده بیماران مرگ مغزی مواجه شده با درخواست اهدای عضو با استفاده از روش ساخت نظریه واکر و اوانت طراحی گردید. یافته ها: تحلیل داده ها نشان داد مهم ترین دغدغه مشارکت کنندگان، مثلث برزخی تصمیم گیری بوده که شامل ترکیبی همزمان ازتردید و بیم و امید می باشد. اطمینان یابی و تأییدپذیری راهبرد اصلی بود که مشارکت کنندگان برای حل دغدغه اصلی خود در پیش می گرفتند که به معنی اطمینان از قطعیت مرگ و قابل تأیید و مجاز بودن اهدای عضو بخصوص از دیدگاه عرفی و شرعی بود و بعنوان متغیر مرکزی مطالعه ظاهر شد. این مفهوم مرکزی در ارتباط با شش مفهوم دیگر مطالعه قرار دارد که شامل" درک تهدید فقدان و فرصت اهدا" بعنوان زمینه، "مواجهه با هجمه انتخاب نامتجانس" بعنوان علت،"کشف و تحلیل معیارهای ارزشی و حساسیت انتخاب" بعنوان شرایط تأثیرگذار، "پذیرش مرگ مغزی" بعنوان عامل محتمل الوقوع، " جوّ حرفه ای تصمیم ساز" بعنوان عامل همراه و "آرامش و افتخار در برابر تردید و تضاد" بعنوان پیامد متغیر مرکزی می باشد. بعد از ظهور نظریه اطمینان یابی و تأییدپذیری، با استفاد ه از نظریات مرتبط، مدل پرستاری با عنوان "پویایی و بهبود مستمر اطمینان یابی و تأییدپذیری طراحی شد. نتیجه گیری: نتایح مطالعه نشان داد عوامل تعاملی مختلفی وجود دارد که بر چگونگی و نحوه مواجهه خانواده بیماران مرگ مغزی با درخواست اهدای عضو تأثیر می گذارد.که محوریت آن با مفهوم مرکزی اطمینان یابی و تأیید پذیری می باشد. کاربرد مدل پیشنهاد شده در این مطالعه ممکن است به پرستاران در بکارگیری یک رویکرد خانواده محور به منظور جانبداری ازخانواده در این موقعیت پیچیده کمک نماید.